Ali Murtaza Gürkaynak

d.1910 / ö.1966
edebiyat tarihçisi, öğretmen, şair

Yaşam Öyküsü

1910 yılında Hüseyin Efendi ile Fatma Hanım’ın oğlu olarak Çanakkale’de dünyaya geldi. İlk ve ortaöğrenimini Çanakkale’de tamamladı (1925). 1930 yılında İstanbul Erkek Muallim Mektebi’nden mezun oldu. Bir süre ilkokul öğretmenliği yaptıktan sonra Ortaöğretim Tarih ve Coğrafya Öğretmen Yardımcılığı sınavını kazanarak lise öğretmenliği diploması aldı. Sırasıyla Gelibolu ve Bilecik’te orta dereceli okullarda çalıştı. 1938 yılında İzmir Karataş Ortaokulu’na atandı. 1960’ta buradan emekli oldu.  1966 yılında İzmir’de vefat etti.

Edebi Şahsiyeti

İlk yazısı İzmir Halkevleri’nin yayın organı olan Fikirler Dergisi’nde yayımlandı (1939). Devrin birçok önemli yazarı hem bu dergide yazdılar hem de halkevlerinde aktif olarak çalıştılar.

Yazar, İzmir’de Cumhuriyet yıllarında özellikle bölge edebiyatı ve edebî temalar tarihi üzerine yaptığı incelemeler ve araştırmalarla tanınmıştır. “Edebiyatımızda Kadın Şair ve Muharrirler”, “Edebiyatımızda İzmir”, “Edebiyatımızda Vatan ve Millet” gibi derlemeleriyle dikkat çekti. Yirmi yıla yakın bir süre Yeni Asır gazetesinde çalıştı. Burada, “Tarihten Fıkralar”, “Daldan Dala” adlarını taşıyan köşesinde edebiyat tarihi, toplum, coğrafya konulu makale ve sohbetler kaleme aldı, Yazıları ayrıca Halkın Sesi ve Demokrat İzmir, Dokuz Eylül gazetelerinde yer aldı. Yazılarında Murtaza Gürkaynak adını kullandı.

Edebiyat tarihiyle ilgili araştırma ve inceleme kitaplarının yanı sıra yazarın, Gönül İklimlerinde adlı bir şiir kitabı da bulunmaktadır.[1]

ESERLERİ:

Şiir: Gönül İklimlerinde (1936)

İnceleme-araştırma: Celal Sahir Erozan, Hayatı ve Eserleri (Hüsamettin Şemsi Ege ile 1936), Mehmet Emin Yurdakul, Hayatı ve Eserleri (1937), Dünküler Bugünküler (1938), Öz Türkiye Coğrafyası Yardımcı El Kıtabı (Alâaddin Candemir ile, 1939), Edebiyatımızda Hece Vezni ve Nevileri (1939), Kaynak Tenkit ve Bizdeki Münekkitler (1939), Edebiyatımızda Kadın Şair ve Muharrirler (1940), Edebiyatımızda İzmir (1940), Edebiyatımızda Vatan ve Millet (Alâaddin Candemir ile 1941)

[1]  Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, AKMB Yay. C. IV. s. 287. 2004, Ankara